Van Çevre Tarihi Eserleri Derneği Başkanı Ali Kalçık, ildeki hava kirliliğine dikkat çekerek, “Bizim tek işimiz çevre sorunlarını ortaya koymak, enformasyonunu sağlamak ve bu sorunları yansıtmaktır. Son yıllarda Van’da hava kirliliği ciddi biçimde arttı. Sanayimiz yok ama Avrupa’nın en kirli illeri arasında yer alıyoruz” diyerek artan hava kirliliğine dikkat çekti.
“Kömür hava kirliliğini ciddi bir şekilde arttırıyor”
Kalçık, Van’da doğalgazın yaygınlaşmamasının hava kirliliğini azalatacağını vurgulayarak, “Doğalgaz 2011 yılında Van’a geldi. Beş yıl içinde bütün Van’a ulaşacağı söylenmişti ama aradan 15 yıl geçti, hâlâ şehrin üçte biri doğalgaza kavuşamadı. Bu büyük bir sorun. Bir de doğalgaz çok pahalı. İnsanlar artık doğalgazdan kopmaya başladılar, yeniden kömüre dönüyorlar. Bu da ciddi bir kirliliğe neden oluyor.”
“Kömür Yardımı Hem Kalitesiz Hem de Rant Aracı”
Kalçık, sosyal yardımlaşma kapsamında dağıtılan kömürlerin de önemli bir problem olduğunu söyleyerek, “Sosyal yardımlaşma kömürleri adı altında dağıtılan kömürlerin kalorisi çok düşük ve çok kirli. Bu kömürler hem siyasi hem de rant amaçlı dağıtılıyor. Eğer ben yetkili olsaydım, bu kömürlerin kente girişini yasaklardım. Kömür bir ihtiyaçtır ama kalorisi yüksek, yıkanmış kömür olmalı. Halkın ekonomik durumu zayıf olduğu için bu kömürleri kullanıyor. En büyük kirlilik nedeni de bu” dedi.
“Hastalar Sokağa Çıkamayacak Durumda”
Hava kirliliğinin Van’da yaşayanların sağlığını ciddi şekilde etkilediğini ifade eden Kalçık, şunları kaydetti: “Özellikle çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar ve nefes darlığı yaşayan insanlar, kışın sokağa çıkamayacak durumda. Bu durum artık drama dönüştü. Havalar şu an sıcak olduğu için etkisini tam göstermiyor ama kasım ayından sonra aynı tabloyu yeniden yaşayacağız. Ciddi bir sorun ve etkisi çok büyük.”
“Van çukurda kaldığı için kirlilik yukarı çıkamıyor”
Van’ın jeolojik ve coğrafi yapısının da kirliliği artırdığını vurgulayan Kalçık, “İlimizin dört yanı dağlarla çevrili, bir tarafı göl. 1726 rakımdayız. Bu durumda normalde temiz hava beklenir ama çukurda kaldığı için kirlilik yukarı çıkamıyor. Kış aylarında kuş bakışı baktığınızda şehrin üzerinde ciddi bir kir bulutu görüyorsunuz. Bu önemli bir sorun” dedi.
“Şehir Dar Alana Sıkıştı, Egzoz Gazı ve Toz Yoğun”
Van’daki imar yapısının da hava kirliliğini artırdığını söyleyen Kalçık, kentte yapılaşmanın plansız ve dar alanlara sıkıştığını ifade ederek, şunları söyledi: “Şu anda bulunduğumuz anda on binlerce araç aynı anda çalışıyor. Egzoz gazları ciddi kirlilik oluşturuyor. Ayrıca son dönemde yapılan inşaatlar, altyapı çalışmaları nedeniyle yoğun bir toz kütlesi oluşuyor. Bir bina yıkılırken sulama yapılmazsa, toz havaya karışıyor. Dünyanın her yerinde bu konuda önlemler alınır ama burada çok vahşi şekilde yıkımlar yapılıyor. En somut örneği şu karşıda gördüğünüz cami. Hem yapım hem yıkım sürecinde ciddi ihlaller var.”
“Isınmak Bir Haktır”
Van’ın karasal ikliminde ısınmanın temel bir ihtiyaç olduğunu belirten Kalçık, “Isınma da bir haktır. Ama şu anda halkın ekonomik durumu kötü, doğalgaz pahalı, kömür ise kirli. Bu koşullarda hem ısınmak hem de temiz hava solumak neredeyse imkânsız hale geldi. Daha önce birkaç yerde ölçümler yapılıyordu ama son yıllarda bu sistemler kaldırıldı. Buna rağmen dünya istatistik değerlerine göre Van, Türkiye’nin ve Avrupa’nın en kirli illerinden biri. Bu sonuçlar tesadüf değil vurgusunu yaptı.
“Yetkililer de Halk da Duyarsız”
Kalçık, hava kirliliğiyle mücadelede halk ile yetkililerin de yeterince duyarlı olmadığını anlatarak, şu ifadelere yer verdi: “Vanlı yurttaşlar olağanüstü bir coğrafyada yaşıyor ama bu değerin farkında değiller. Halkımızın gündeminde çevre yok. Yetkililer ne kadar duyarsızsa halk da o kadar duyarsız. Eğer halkımız bu konuda baskı unsuru olsaydı, yetkililer de önlem almak zorunda kalırdı. Sorunun bir nedeni de halkın sahiplenmemesi.”
“Yerel Yönetimler Görevlerini Yerine Getirmiyor”
Yerel yönetimlerin çevre sorunlarına karşı yeterli sorumluluk almadığını da ifade eden Kalçık, “Yerel yönetimler bir şehrin lokomotifidir. Sadece kanalizasyonla ya da asfaltla ilgilenmezler; yaşam kalitesini artırmakla da sorumludurlar. Ama bugün belediyeler, mülki amirler ve ilgili kurumlar görevlerini yerine getirmiyor. Bu yolların, bu imar bozukluğunun, Van Gölü’nün kirlenmesinin sorumlusu yerel yönetimlerdir.”
Kalçık, doğalgaz dağıtımındaki aksaklıklara da değinerek, “Doğalgaz firmasına beş yıl içinde şehrin tamamına hat çekme taahhüdü verilmişti; ama 15 yıl geçti hâlâ eksikler var. Bu da bürokrasinin ve yerel yönetimlerin ilgisizliğini gösteriyor” dedi.
“Gelecek Nesillere Temiz Bir Şehir Bırakmalıyız”
Kalçık, hem halk hem de yöneticiler için çağrıda bulunarak, “Öncelikle halkımız kendi çevresine, suyuna, toprağına, gölüne sahip çıkmalı. Gelecek nesillere yaşanabilir bir şehir bırakmak zorundayız. Yetkililer de görevlerini yerine getirmeli, sadece maaş almakla olmaz. Doğalgazın pahalı olmaması ve her yere ulaşması gerekiyor. Aksi halde bu kirlilik her yıl aynı şekilde devam eder” mesajını verdi.
“Suyun Bittiği Yerde Hayat Biter”
Kalçık son olarak, “Suyun bittiği yerde hayat biter. Suyun kirlendiği yerde yaşam kirlenir, toprak zehirlendiğinde hayat da zehirlenir. Biz bu tehditlerin ortasındayız. Gelecek nesillere temiz bir dünya bırakmak için herkesin duyarlı olması gerekir” diyerek sözlerini noktaladı.
